ΦΒ030.1

Σκοποί και Βούληση στον Καντ και στη Φαινομενολογία (Χούσερλ, Σέλερ)

Στην άσκησή μας θα επικεντρωθούμε στη μελέτη του πρώτου από τα τρία κριτικά ηθικά έργα του Καντ, του: Η Θεμελίωση της Μεταφυσικής των Ηθών (1785). Εκεί για πρώτη φορά ο Καντ διατυπώνει τα βασικά στοιχεία της Ηθικής Φιλοσοφίας του. Στην ανάγνωση αυτού του έργου θα μας απασχολήσει ο τρόπος  σύνδεσης των θεμελιακών εννοιών γύρω από τις οποίες αρθρώνει τη σκέψη του ο Καντ: λόγος, βούληση, αγαθό, σκοποί, ελευθερία, ηθικός νόμος, καθήκον. Ωστόσο, την ανάγνωσή μας θα τη διαπερνά ένα συγκεκριμένο ενδιαφέρον, η βασιμότητα της φαινομενολογικής κριτικής που άσκησε ο Μαξ Σέλερ (Max Scheler) στην Ηθική Φιλοσοφία του Καντ. Βασικό στοιχείο αυτής της κριτικής είναι πως, εξαιτίας συγχύσεων στη θεώρηση της σχέσης λόγου, βούλησης, και σκοπών, ο Καντ θεώρησε λανθασμένα ότι κάθε Ηθική που λαμβάνει υπόψιν της περιεχομενικώς προσδιορισμένους σκοπούς της βούλησης είναι καταδικασμένη να καθίσταται υποκειμενική και σχετικιστική. Έτσι, ο Καντ βρίσκεται να εισηγείται μια αφηρημένη φορμαλιστική Ηθική που δεν δεσμεύει θετικά σε συγκεκριμένες πρακτικές κατευθύνσεις. Στην άσκηση, λοιπόν, θα ελέγξουμε τις προαναφερθείσες συνδέσεις και θα σκιαγραφήσουμε την οδό που προτείνει ο Σέλερ —κυρίως το πρώτο κεφάλαιο του έργου του Ο Φορμαλισμός στην Ηθική και η Περιεχομενική Ηθική των Αξιών (1913-1916)— προς μια περιεχομενική κανονιστική Ηθική, βασισμένη στη φαινομενολογία του θυμικού βίου και των αξιών. Στο πλαίσιο αυτής της ηθικής θα δούμε με ποιο τρόπο τείνει η Φαινομενολογική Φιλοσοφία να θέσει εκ νέου τις βάσεις για μια επανερμηνεία της σχέσης μεταξύ γνώσης και πράξης του αγαθού.

Υλικό Μελέτης:

(1)   Ιμάνουελ Καντ, Τα Θεμέλια της Μεταφυσικής των Ηθών, Εκδόσεις Δωδώνη, (θα σας διανεμηθεί)

(2)   Μαξ Σέλερ: «Περιεχομενική Ηθική των Αξιών και Ηθική των αγαθών και των σκοπών», κεφ. 1 του έργου του Ο Φορμαλισμός στην Ηθική και Η Περιεχομενική Ηθική των Αξιών (1913-1916). (θα σας διανεμηθούν ανασυγκροτητικές σημειώσεις).