ΦΒ241.2

Επικοινωνιακή κριτική θεωρία: Γιούργκεν Χάμπερμας

Η παράδοση θα έχει ως αντικείμενο μεταπολεμικές εξελίξεις στο χώρο της κριτικής θεωρίας. Υπό τη νέα προοπτική, την οποία αναπτύσσει ο βασικός επίγονος της σχολής της Φρανκφούρτης, ο Γιούργκεν Χάμπερμας, από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα, η καταστροφική εμφάνιση των ολοκληρωτικών καθεστώτων του 20^ου αιώνα δεν αποτελεί την αναπόδραστη μοίρα των δυτικών κοινωνιών, αλλά μια παρέκκλιση από το «πρόταγμα του Διαφωτισμού». Στον αντίποδα των ολοκληρωτικών καθεστώτων αλλά και των μεταπολεμικών τάσεων προς μια τεχνοεπιστημονική διαχείριση των πολιτικών ζητημάτων τοποθετείται μια ανοιχτή, φιλελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία, τη δυνατότητα της οποίας καλείται να συλλάβει η θεωρία προκειμένου να δώσει εννοιολογικά μέσα για την προάσπιση και υλοποίησή της στην πράξη. Για να συγκροτηθεί αυτή η θεωρητική οπτική, η μεταπολεμική γενιά κριτικών θεωρητικών αξιοποιεί τη «γλωσσική στροφή» της φιλοσοφίας του 20ου αιώνα, αλλά και την κλασική παράδοση της φιλοσοφικής κριτικής (Καντ, γερμανικός ιδεαλισμός, μαρξισμός, ψυχανάλυση). Με τη θεωρία του ο Χάμπερμας θέλει να συλλάβει το χειραφετησιακό δυναμικό της ύστερης νεωτερικότητας. Το τελευταίο θα πρέπει να συνδεθεί με την ορθολογικότητα που ενυπάρχει στη δομή της επικοινωνίας. Στην παράδοση θα εξετάσουμε κριτικά ορισμένα κομβικά κείμενα της επικοινωνιακής κριτικής θεωρίας.

Βιβλιογραφία: J. Habermas: Αυτονομία και αλληλεγγύη (Αθήνα 1987), Κείμενα γνωσιοθεωρίας και κοινωνικής κριτικής (Αθήνα 1990), Το πραγματικό και το ισχύον (Αθήνα 1996), Η ηθική της επικοινωνίας (Αθήνα 1997).

Προτεινόμενα συγγράμματα:

1) J. Habermas, Η ηθική της επικοινωνίας, Εναλλακτικές εκδόσεις 1997.

2) J. Habermas, Ο φιλοσοφικός λόγος της νεωτερικότητας, Αλεξάνδρεια 1993.

3) J. Habermas, Ο μεταεθνικός αστερισμός, Πόλις 2003.

4) J. Habermas, Η διάσπαση της Δύσης, Καστανιώτης 2007.

5) K. Καβουλάκος (επιμ.), Κριτική θεωρία: Παράδοση και προοπτικές, Νήσος 2003.