ΦΒ242

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία του Δικαίου

Η παράδοση αποτελεί μια εισαγωγή στην φιλοσοφία του δικαίου, όπου παρουσιάζονται κριτικά κλασικές και μοντέρνες θεωρίες για το τι είναι δίκαιο και τι δικαιοσύνη με ταυτόχρονη έμφαση στους στοχαστές που τις παρήγαγαν και τα κεντρικά προβλήματα που έθεσαν. Έτσι θα ξεκινήσουμε εξετάζοντας τις θεωρίες του φυσικού δικαίου και τη σύγχρονη διαμάχη με το νομικό θετικισμό, τον Αμερικανικό νομικό ρεαλισμό και την οικονομική ανάλυση επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στη λειτουργία και τη φύση του δικαίου, καθώς και την ερμηνεία του. Στη συνέχεια θα περάσουμε σε σύγχρονες θεωρίες δικαιοσύνης όπως τον ωφελιμισμό, τον φιλελευθερισμό του Rawls και τη νεοφιλελεύθερη οπτική του Nozick αλλά και τον κοινοτισμό. Τέλος, θα εξετάσουμε επίσης τη σχέση δικαίου, ηθικής και πολιτικής, το ζήτημα της υποχρέωσης υπακοής στο δίκαιο, καθώς και τη φιλοσοφία της ποινικοποίησης. Η παρουσίαση των θεωριών θα εμπλουτιστεί με παραδείγματα από την δημόσια συζήτηση παλαιά και νέα.

Διδακτικά εγχειρίδια:

• Brian Bix, Φιλοσοφία του Δικαίου: Θεωρία και Πλαίσιο, μτφρ. Α. Καραστάθη, επιμέλεια Α. Χατζής, Αθήνα: Κριτική, 2007
• Michael Sandel, Δικαιοσύνη: τι είναι το σωστό; μτφρ. Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Αθήνα: Πόλις, 2011

Περαιτέρω βιβλιογραφία

• Π. Σούρλας, Justi atque injusti scientia: μια εισαγωγή στην επιστήμη του δικαίου, Σάκκουλας, 1995

Τρόπος διδασκαλίας: Το πρώτο μάθημα θα είναι εισαγωγικό. Η δομή των μαθημάτων θα ακολουθεί την κριτική παρουσίαση και συζήτηση των θεωριών για το δίκαιο και τη δικαιοσύνη και την ταυτόχρονη συζήτηση παρεμφερών σχετικών υποθέσεων και ζητημάτων, όπως οι δίκες της Νυρεμβέργης, εναλλακτικές μορφές ποινής, το ζήτημα της αναγνώρισης του γάμου των ομοφυλοφίλων, κλπ.

Εξέταση: Η βαθμολογία θα είναι συνδυασμός της παρουσίας, και της γραπτής εξέτασης.

Επικοινωνία: Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου μπορείτε να απευθύνεστε για ζητήματα που αφορούν το μάθημα στο email koukouze@uoc.gr εκτός από τις ώρες συνεργασίας που θα ανακοινωθούν σύντομα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΗΣ

1. Εισαγωγικό  
2. Τα βασικά ερωτήματα και η μεθοδολογία της θεωρίας δικαίου
3. Δίκαιο, Ηθική, Πολιτική
4. Φυσικό Δίκαιο
5. Νομικός Θετικισμός
6. Αμερικανικός Νομικός Ρεαλισμός
7. Η επιβολή της ηθικής από το δίκαιο και η υποχρέωση υπακοής στο δίκαιο
8. Δικαιώματα
9. Θεωρίες ποινής
10. Θεωρίες Δικαιοσύνης: Ωφελιμισμός (Bentham, Mill),
11. Θεωρίες Δικαιοσύνης: Φιλελευθερισμός (Rawls, και Nozick),
12. Θεωρίες Δικαιοσύνης: Κοινοτισμός (Sandel)