ΦΑ315.3

Δίκαιο και Λογοτεχνία

Στο σεμινάριο θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και να αναλύσουμε την κάπως αναπάντεχη σύνδεση δικαίου και λογοτεχνίας υπό ορισμένες οπτικές ενδιαφέρουσες τόσο για το δίκαιο όσο και για την φιλοσοφία. Μέσω μιας σειράς κλασικών λογοτεχνικών έργων, από τον Σοφοκλή, τον Αριστοφάνη, και τον Σαίξπηρ, μέχρι τον Ντοστογιέφσκι, τον Κάφκα, τον Μπρεχτ, τον Καμύ και τον Ντίρενματ, θα προσπαθήσουμε κυρίως να βρούμε πώς αντικατοπτρίζεται το δίκαιο, η σχέση του με την ηθική, η απονομή και η ιδέα της δικαιοσύνης, αλλά και πώς εξελικτικά οι θεμελιώδεις έννοιες του εγκλήματος, της ενοχής και την ευθύνης, νομικής και ηθικής, έχουν μετασχηματιστεί. Μέσα από την λογοτεχνία μπορεί κανείς να δει, αν και αποσπασματικά, την εξέλιξη της ιστορίας των εννοιών μέσα από την εξέλιξη και της τέχνης της γραφής από το τραγικό, το κωμικό, το μοντέρνο, το παράλογο και το γκροτέσκο. 

Στόχοι

Στόχος του σεμιναρίου είναι (α) να μάθουμε πώς να κάνουμε παρουσιάσεις και να γράφουμε εργασίες, (β) να αποκτήσουμε τη βασική γνώση του κεντρικού θέματος του σεμιναρίου και να δείξουμε ότι μπορούμε να υπερασπιστούμε με επιχειρήματα μια θέση στην παρουσίαση και στην γραπτή μορφή της εργασίας.

Παρουσιάσεις

Οι παρουσιάσεις είναι απαραίτητο στοιχείο της πλήρους συμμετοχής σας στο σεμινάριο. Όποιος δεν παρουσιάσει προφορικά το κείμενο που έχει αναλάβει δεν βαθμολογείται στο τέλος. Για τις παρουσιάσεις χρησιμοποιούμε το λογοτεχνικό κείμενο που μας έχει ανατεθεί και επεξεργαζόμαστε την περαιτέρω βιβλιογραφία που μας δίνεται μαζί ίσως με πηγές που έχουμε βρει εμείς οι ίδιοι.

Την προηγούμενη εβδομάδα κάθε παρουσίασης οι φοιτητές επισκέπτονται απαραιτήτως τον διδάσκοντα στις ώρες γραφείου για καθοδήγηση επί του κειμένου. Στις παρουσιάσεις είναι υποχρεωτική η χρήση power point στην αίθουσα, έτσι ώστε να μπορούν και οι συμφοιτητές σας να παρακολουθήσουν τα βασικά σημεία του έργου.

Μαζί με την ανάληψη ενός λογοτεχνικού κειμένου για παρουσίαση αναλαμβάνεται η υποχρέωση ανάγνωσης ενός δεύτερου έργου, έτσι ώστε να μπορούν να διατυπωθούν ερωτήσεις και προβληματισμοί και από άλλους πέραν των φοιτητών που παρουσιάζουν. 

Εργασίες  

Οι εργασίες θα πρέπει να είναι δομημένες και να προσπαθούν να απαντήσουν σε ορισμένα συγκεκριμένα ερωτήματα που σχετίζονται με το κείμενο και να κάνουν χρήση της συμπληρωματικής βιβλιογραφίας που θα δοθεί.

Οι εργασίες που θα εκπονηθούν πρέπει να είναι περίπου 3.000 λέξεων με περιεχόμενα, εισαγωγή, υποσημειώσεις και βιβλιογραφία στο τέλος τους. Οι εργασίες πρέπει να είναι δακτυλογραφημένες με 1,5 διάστημα και γραμματοσειρά σε μέγεθος 12, ενώ οι υποσημειώσεις σε μέγεθος 10. Οι υποσημειώσεις και η βιβλιογραφία πρέπει να ακολουθούν συνεκτικά μια από τις μορφές που θα διδαχθούμε στο σεμινάριο και που θα αναρτηθούν στο classweb.

Ο βαθμός που θα πάρει κάθε εργασία είναι συνάρτηση της παρουσίασης και της γραπτής μορφής της εργασίας. Η παράδοση των εργασιών θα γίνει δύο εβδομάδες μετά το τέλος της εξεταστικής χωρίς καμία εξαίρεση, εκτός από σοβαρούς λόγους υγείας.

Επικοινωνία

Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου είμαστε διαθέσιμοι για οποιεσδήποτε διευκρινίσεις σε σχέση με το σεμινάριο και στην ηλεκτρονική διεύθυνση koukouze@uoc.gr και smaro.tassi@uni-bielefeld.de

Παρακολούθηση, συμμετοχή και απουσίες

Όπως γνωρίζετε στα σεμινάρια η παρακολούθηση είναι υποχρεωτική. Επιτρέπονται μονάχα μέχρι 3 απουσίες σε όλη τη διάρκεια του εξαμήνου.

ΚΕΙΜΕΝΑ

• Αριστοφάνης, Σφήκες [422 π.Χ.]
• Σοφοκλής, Οιδίπους Τύραννος [428 π.Χ.]
• Σοφοκλής, Αντιγόνη [442 π.Χ.]
• William Shakespeare, Ο έμπορος της Βενετίας [1594-1597]
• Ντοστογιέφσκι, Έγκλημα και Τιμωρία [1866]
• Κάφκα, Η Δίκη [1914]
• Albert Camus, Ο Ξένος [1942]
• Bertolt Brecht, Ο Καυκάσιος Κύκλος με την Κιμωλία [1944]
• Albert Camus, Οι δίκαιοι [1949]
• Fr. Durrenmatt, Η επίσκεψη της γηραιάς Κυρίας [1956]
• Fr. Durrenmatt, Η Δικαιοσύνη [1957]

Βιβλιογραφία

(η βιβλιογραφία που ακολουθεί δεν αφορά τα επιμέρους λογοτεχνικά κείμενα, αλλά γενικά το σεμινάριο. Για τα λογοτεχνικά κείμενα θα σας δοθεί πρόσθετη βιβλιογραφία πριν τις παρουσιάσεις ξεχωριστά).

• Γενικά για το Δίκαιο και Λογοτεχνία
• Brian Bix, «Δίκαιο και Λογοτεχνία» στου ίδιου, Φιλοσοφία του Δικαίου, μτφρ. Α. Καραστάθη, Αθήνα: Κριτική, 2007, 345-353
• Richard Posner, ‘Law and Literature: A Relation Reargued’ 72 Virginia Law Review, 1351 (1986)
• Ιωάννα Κονδύλη, «Θέατρο και Δίκαιο» στο Τιμητικός Τόμος Γ.Δ. Καλλιμόπουλου, Αθήνα: Αντ. Σάκκουλας, 293-319.
• Θ.Κ. Παπαχρίστου, Μαρίνα Μαροπούλου, Ανδρέας Χέλμης, Δίκαιο & Λογοτεχνία, Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα, 2015, κυρίως κεφ. 1, 2, 6
• Jane B. Baron, ‘Law, Literature, and the Problems of Interdisciplinarity’ Yale Law Journal, 1999
• Jane B. Baron, ‘The Rhetoric of Law and Literature: A Skeptical View’ Cardozo Law Review, 26 (2004-2005)
• Richard Posner,  Law and Literature: A Misunderstood Relation, Cambridge: Harvard University Press, 1998
• James Seaton, ‘Law and Literature: Works, Criticism and Theory’ Yale Journal of Law & the Humanities, Vol. 11, no 2 (1999).
• Ian Ward, ‘Literary Jurisprudence’ Journal of Law & Interdisciplinary Studies, (2011)
• James Boyd White, The Legal Imagination, Chicago: University of Chicago Press, 1973
• Martha Nussbaum, Poetic Justice: The Literary Imagination and Public Life, Boston, Massachusetts: Beacon Press, 1995

Για το Δίκαιο και τη Δικαιοσύνη

• Στέλιος Βιρβιδάκης, «Δικαιοσύνη: μια πρώτη εννοιολογική διερεύνηση» στο Σταύρος Ζουμπουλάκης (επιμ.), Δικαιοσύνη και Δίκαιο, Αθήνα: Άρτος Ζωής, 2015, σελ. 13-28
• Edward Sagarin and Robert J. Kelly, ‘Responsibility and Crime in Literature’ in The Annals of the American Academy, 477 (January 1985), 12-24
• Wayne Morrison, Theoretical Criminology from Modernity to Postmodernism, London, 1995.