ΦΓ076.2

Ρουσσώ: Λόγος για την Ανισότητα

Στην άσκηση αυτή θα διαβάσουμε συμμετοχικά τον φημισμένο «δεύτερο λόγο» του Ρουσσώ ή την «Πραγματεία περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους» (1755), όπως είναι ο πλήρης τίτλος του έργου. Στο δοκίμιο αυτό, ο Ρουσσώ αναπτύσσει και τεκμηριώνει τη θέση του για τον πολιτισμό ως έκπτωση του ανθρώπου από την αγαθή φύση του – θέση η οποία είχε ήδη αποτελέσει τη βάση της κριτικής του στον πολιτισμό στον «πρώτο λόγο» ή τον «Λόγο περί επιστημών και τεχνών» (1750), χωρίς όμως να θεμελιώνεται εκεί επαρκώς. Ο Ρουσσώ συνθέτει κατ’ αρχάς την εικόνα του ανθρώπου ως «καλού άγριου» που ζει σε μια υποθετική φυσική κατάσταση, για να την αντιπαραβάλει, στο δεύτερο μέρος, προς τη ζωή του πολιτισμένου ανθρώπου, όπως τη γνωρίζουμε από την ιστορία. Στο πλαίσιο της συζήτησής μας θα μας απασχολήσουν θέματα όπως η λογική της επιχειρηματολογίας του Ρουσώ για τη μετάβαση από τη φυσική στην κοινωνική κατάσταση, η θέση και λειτουργία της περιγραφής της φυσικής κατάστασης στο συνολικό επιχείρημα, η κριτική του πολιτισμού και της έννοιας της προόδου, η κριτική του Ρουσσώ στον Διαφωτισμό, οι πολιτικές συνέπειες της ρουσσωικής κριτικής του πολιτισμού κ.ο.κ.

Βασικό κείμενο:

1. Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Πραγματεία περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους, Σύγχρονη εποχή 1992.

Προτεινόμενα συγγράμματα:

1. Οι εξομολογήσεις του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, Ιδεόγραμμα, Αθήνα 1997.
2. Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Το κοινωνικό συμβόλαιο, Πόλις, Αθήνα 2004.
3. Peter Gay, Το κόμμα της ανθρωπότητας. Θέσεις για τον γαλλικό διαφωτισμό, Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2009.