ΦΓ376.4

Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός: Θεολογικοπολιτικές Διαμάχες

Στο πλαίσιο του σεμιναρίου εξετάζεται η γενεαλογία της ελευθερίας  της θρησκευτικής συνείδησης στην κλασική ευρωπαϊκή πολιτική φιλοσοφία, με άξονα τρία θεμελιώδη κείμενα: τοn Λεβιάθαν του Χομπς, το τελευταίο κεφάλαιο του Κοινωνικού συμβολαίου του Ρουσώ που είναι αφιερωμένο στην πολιτική θρησκεία (religion civile) και την Επιστολή για την ανεκτικότητα (tolerantia) του Λοκ. Η ανάλυση επικεντρώνεται στην μελέτη της φιλοσοφικής αποτύπωσης της μετάβασης από τη θρησκεία ως θεμέλιο του κοινωνικού δεσμού στη θρησκεία ως ατομικό δικαίωμα και ελευθερία και των θεωρητικών εντάσεων που προκύπτουν από τον εν λόγω μετασχηματισμό. Διακρίνονται δύο τρόποι προσέγγισης: εκείνος που δοκιμάζει να θέσει το κράτος ως εγγυητή της ειρήνης των θρησκειών και ως μόνο φορέα εγκόσμιας και πνευματικής εξουσίας (Χομπς, Ρουσώ) – με τον Ρουσώ να καταλήγει στην διατύπωση μιας ‘πολιτική θρησκείας’ ως λατρείας των βασικών ‘πιστεύω’ που συγκροτούν τον κοινωνικό δεσμό. Από την άλλη πλευρά, μια φιλοσοφία της ανεκτικότητας (Λοκ) που διακρίνει ρητά την εκκλησία από το κράτος  με άξονα την ανεκτικότητα των διαφορετικών θρησκειών και με βασικό επιχείρημα την ανάγκη διαχωρισμού δικαιοδοσίας όσον αφορά την πνευματική και την εγκόσμια εξουσία.